Wybierz język:

Historia Pałacu Lauterbach

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1371 r. jako Lutirbach. Około roku 1464 Jastrowiec znajdował się w rękach Hansa von Tschirn (Czirn, Zirn). Później majątek dzierżyli: rodzina von Schindel (od 1523 r.), Friedrich von Nimptsch (około 1650 r.), Ferdinand Wilhelm von Oahalsky (od 1689 r.), generał-major w służbie króla polskiego Augusta II Mocnego Christoph Heinrich von Reibnitz (1709 r.), potem jego syn Ferdinand Alexander Leopold (od 1724 r.). W roku 1732 wieś nabył Friedrich Heinrich von Bibra, a po nim odziedziczyła córka zamężna von Schweinitz (właścicielka do 1746 r.). Od około 1755 roku majątek dzierżył rotmistrz Gotthard von Kreckwitz, od którego w 1763 r. wieś odkupiła siostra Johanne Eleonore von Skrbensky. Kolejnym właścicielem był Friedrich Carl, hr. von Nostitz, od którego już w 1764 r. dobra kupił minister Johann Heinrich von Churschwand ze Stolca. Po nim z kolei odziedziczyła wdowa Marie Theresia, secundo voto Friedrichowa Wilhelmowa von Schlabrendorf. Już jednak 1 (77) stycznia 1809 r. przekazała majątek w darze Theresii, zamężnej von Hoyos-Sprinzensteinl, swojej córce z drugiego małżeństwa. Po jej śmierci Jastrowiec przejął najmłodszy syn, hr. Rudolph.

Jastrowiec-1905

W roku 1909 dobra otrzymał po stryju Stanislaus hr. von Hoyos-Gutenstein baron zu Stuchsenstein. W roku 1945 pałac z majątkiem objęło PGR Pogwizdów. Po zdewastowaniu pałacu stał opustoszały od połowy lat siedemdziesiątych do 1990 r. Pierwotnie istniało tu jakieś renesansowe założenie, otoczone niegdyś fosą. Około roku 1650 zbudowano czteroskrzydłowy obiekt z dziedzińcem i wieżą od strony południowej. Do dworu prowadziły kamienne mosty nad fosą od północy i południa. W pierwszej połowie XVIII w. pałac gruntownie zmodernizowano, przekształcając go w barokową rezydencję. Po raz kolejny przebudowano go w drugiej połowie XIX w., kiedy to nakryto dziedziniec dachem i obniżono wieżę, przekształcając ją w ryzalit, ponadto dobudowano od północy aneks.

Pałac zbudowany z kamienia i cegły, jest założony na planie nieregularnego prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z aneksem od strony północnej i trójkondygnacyjnym ryzalitem od frontu, zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. Czterospadowy dach mansardowy z lukarnami, ryzalit natomiast nakryty dachem dwuspadowym z niewielką sygnaturką. Ponad dachy nieznacznie jest wyniesiona środkowa część budynku, nakryta dachem czterospadowym. Fasada frontowa (południowa) siedmioosiowa, z trójkondygnacyjnym, jednoosiowym, płytkim ryzalitem na osi, zwieńczonym naczółkiem z okrągłym otworem, w którym znajdował się niegdyś zegar. Pole tympanonu wokół otworu, pod którym umieszczono datę 1736, zdobią sztukaterie z motywami roślinnymi. Naroża ryzalitu boniowane w tynku. Do głównego wejścia prowadzi kamienny most długości około 25 m, przerzucony nad dawną fosą, flankowany stożkowymi obeliskami. W ryzalicie frontowym znajduje się barokowy portal balkonowy, podtrzymywany przez zdwojone filary. Balkon jest otoczony kamienną balustradą, z kulami (została jedna) w narożnikach. Pośrodku elewacji północnej znajduje się dwukondygnacyjny aneks na planie wycinka koła, nakryty płaskim dachem. Nad nim znajduje się trójosiowa facjata zwieńczona dwuosiowym szczytem.

Elewacje wschodnia i zachodnia siedmioosiowe. W sieni sklepienie kolebkowe z lunetami, jest ozdobione sztukaterią, przedstawiającą Neptuna na kwadrydze zaprzężonej w trzy konie. Z sieni prowadzą drewniane trójbiegowe schody na piętro. W środkowej części parteru znajduje się hol nakryty sklepieniem zwierciadlanym, wspartym na czterech kolumnach. Na piętrze usytuowano pomieszczenia reprezentacyjne. Tu znajduje się sala o wysokości około 13 m, której górna część wyrasta ponad dachy zasadniczej bryły pałacu. W jednym z pomieszczeń I piętra zachował się kominek zwieńczony sztukaterią o motywach antycznych. W wielu salach stropy fasetowe, w niektórych znajdowały się plafony i sztukaterie. W pałacu były dwa zabytkowe piece, które w 1976 r. zostały skradzione.

Pałac JastrowiecJeden z nich barokowy, XVI II-wieczny, drugi neorokokowy z minionego stulecia. Odzyskane, znalazły się w Muzeum Okręgowym w Jeleniej Górze. W roku 1760 w pałacu jastrowieckim nocował austriacki feldmarszałek Leopold hr. von Oaun. Obok pałacu w drugiej połowie ubiegłego wieku założono park krajobrazowy o powierzchni 11,03 ha, w którym znajduje się duży staw o nieregularnym, wydłużonym kształcie i polana widokowa. Od roku 1908 we wsi jest eksploatowane źródło wody glauberskiej Maria Quelle, od którego na początku naszego stulecia poprowadzono rurociąg do pałacu.

Pałac JastrowiecWykorzystano fragment książki: „Zamki i pałace Dolnego Śląska” / Romuald Mariusz Łuczyński / Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej

ŹRÓDŁA: B. Danielska, Pałac Jastrowiec, KEZAiB 1993, Archiwum PSOZ w Jeleniej Górze; G. Danielski, Zespół pałacowo-folwarczny Jastrowiec, KEZAiB 1993, Archiwum PSOZ w Jeleniej Górze.

W 1990 roku na zlecenie nowych właścicieli wykonano inwentaryzację obiektu, następnie projekt remontu oraz pierwsze prace remontowe 1992 rok.